Ομάδα Αρχείου Τοπικής Ιστορίας- Σύμφωνο καλής συνεργασίας

Ενώ ετοιμάζετε η πρώτη συνάντηση της ομάδας του Αρχείου Τοπικής Ιστορίας, με σκοπό την κατάρτιση των δράσεων της για την επόμενη περίοδο, δημοσιεύουμε το «Σύμφωνο καλής συνεργασίας» που ορίζει τους σκοπούς και πλαίσιο λειτουργίας της ομάδας. Το Σύμφωνο αυτό υπογράφηκε τέλη Μαρτίου, από το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο (Med-INA), το Δήμο Χαλανδρίου και την Ομάδα Προφορικής Ιστορίας του Δήμου Χαλανδρίου (ΟΠΙΔΗΧ).

Το Med-INA εκ μέρους του Cultural H.ID.RA.N.T. είχε την επίβλεψη και συντονισμό της ανάδειξης της ιστορίας του Αδριάνειου υδραγωγείου και της τοπικής μνήμης και σχέσης με αυτό. Όπως επίσης και την εμπλοκή τοπικών ομάδων, πολιτών και ειδικών στην όλη διαδικασία, που κατέληξε στη δημιουργία της ψηφιακής πλατφόρμας www.archalandri.gr. Με τον τρόπο αυτό προετοίμασε το έδαφος για τη δημιουργία ενός αρχείου που με αφετηρία το Αδριάνειο θα μπορούσε να εξελιχτεί σε ένα αρχείο τοπικής ιστορίας του Χαλανδρίου υπό την εποπτεία και με τη συμμετοχή των κατοίκων του.

Η ΟΠΙΔΗΧ αποτέλεσε συνεργό σε αυτή την προσπάθεια από την αρχή του Cultural H.ID.RA.N.T. συμβάλλoντας με την προσφορά προφορικών μαρτυριών κατοίκων του Χαλανδρίου για το Αδριάνειο και το νερό, με την ενεργή συμμετοχή στη διοργάνωση ιστορικών περιπάτων και εκδηλώσεων του προγράμματος, όπως και με τη συμβολή στην παρουσίαση των εξιστορήσεων στην πλατφόρμα www.archalandri.gr. Επιπλέον έχει αναλάβει τη δημιουργία μίας ψηφιακής πλατφόρμας αρχειοθέτησης και παρουσίασης του συνόλου του έργου της, καταγραφής μαρτυριών των Χαλανδραίων για την ιστορία της πόλης. Ενός έργου που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της συλλογικής μνήμης του Χαλανδρίου που οφείλει να έχει ξεχωριστή θέση σε ένα τοπικό αρχείο ιστορίας.

Οι δύο αυτές πλατφόρμες αποτελούν το μέσο και τα υλικά για τη δημιουργία ενός ενιαίου Αρχείου Τοπικής Ιστορίας στο Χαλάνδρι, μία διαδικασία που υποστηρίζεται θεσμικά και υλικά από το Δήμο Χαλανδρίου. Μία προσπάθεια που έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον και άλλων πολιτών (ειδικών και μη) όπως και εκπαιδευτικών και σχολείων του Χαλανδρίου που καλούνται να συμμετέχουν στην Ομάδα Αρχείου Τοπικής Ιστορίας, με στόχο τα βήματα που θα οδηγήσουν στη δημιουργία του να αντηχούν τις επιθυμίες, ανάγκες και οράματα των ίδιων των Χαλανδραίων. Αυτό το πνεύμα συνεργασίας φορέων και πολιτών προσπαθεί να αποτυπώσει και το «Σύμφωνο καλής συνεργασίας», που υπογράφηκε την περασμένη άνοιξη, σαν ένα ανοιχτό κείμενο και πρακτική προς διαμόρφωση από τα μέλη της ομάδας.

Ακολουθεί το κείμενο του Συμφώνου καλής συνεργασίας.

 

ΣΥΜΦΩΝΟ ΚΑΛΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ

Το παρόν Σύμφωνο Καλής Συνεργασίας επισημαίνει τους στόχους και τους κανόνες λειτουργίας της Ομάδας Τοπικού Αρχείου Χαλανδρίου. Περιγράφει τη σύνθεση και οργανωτική μορφή της Ομάδας, τις διαδικασίες διαβούλευσης των μελών της και τους όρους συνεργασίας της με τρίτους (φορείς, συλλογικότητες, άτομα).

Το παρόν Σύμφωνο δεν συνιστά έγγραφο νομικής ισχύος.

Αφετηρία – πλαίσιο συνεργασίας

Το CULTURAL H.ID.RA.N.T. (https://culturalhidrant.eu/) είναι ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα Urban Innovative Actions (UIA) που ανέλαβε ο Δήμος Χαλανδρίου με επτά συμβάλλοντες εταίρους (2021-2024). Με σημείο αναφοράς το ρωμαϊκό Αδριάνειο Υδραγωγείο, το πρόγραμμα επιχειρεί, μεταξύ άλλων, να φέρει στην επιφάνεια κρυμμένες ή λησμονημένες πλευρές της ιστορίας του Χαλανδρίου, να ανοίξει έναν διάλογο ανάμεσα στα μνημεία και τις μνήμες των κατοίκων του, να δημιουργήσει έναν χώρο αναστοχασμού και συνεργασίας με στόχο την αναζωογόνηση της πολιτιστικής ταυτότητας του δήμου.

Σε αυτό το πλαίσιο, το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedINA), εταίρος του προγράμματος, συγκρότησε τη βάση ενός ψηφιακού Τοπικού Αρχείου, που συγκεντρώνει και διασυνδέει τεκμήρια και μαρτυρίες (ψηφιακά αντίγραφα ή πρωτότυπα), ή και το ίχνος αυτών, τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα σε άλλες ψηφιακές βάσεις, αρχεία δημόσιων φορέων, τοπικών ομάδων, ιδιωτικές συλλογές κ.α.

Η πυρηνική συλλογή του Τοπικού Αρχείου συγκροτήθηκε με αναφορά στη θεματική του προγράμματος «Αδριάνειο Υδραγωγείο–Χαλάνδρι–Νερό». Περιλαμβάνει υλικό για την ιστορία του υδραγωγείου ως υδάτινου και πολιτιστικού πόρου, τη σχέση των Χαλανδραίων με το (σχεδόν) αόρατο αυτό μνημείο αλλά και, ευρύτερα, με όψεις του υδάτινου στοιχείου στην περιοχή τους, στο παρελθόν και το παρόν. Το περιεχόμενο της συλλογής (έγγραφα, φωτογραφίες, σχέδια, μαρτυρίες κατοίκων, συνεντεύξεις με επιστήμονες, κ.ά.) δημιουργήθηκε σε συνεργασία με τοπικές ομάδες – με εξέχουσα τη συμβολή της Ομάδας Προφορικής Ιστορίας Δήμου Χαλανδρίου – δημόσιους φορείς (ΕΥΔΑΠ, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής, κ.ά.) και ανθρώπους με προσωπική εμπειρία και ειδική γνώση για το Αδριάνειο υδραγωγείο και το Χαλάνδρι.

Επιπλέον, στη βάση του αρχείου ενσωματώθηκε και ένα σώμα ψηφιοποιημένων φωτογραφιών που αποτυπώνουν στιγμιότυπα από τη ζωή των Χαλανδραίων από το 1930 έως το 1960 περίπου, το οποίο παρέδωσε ο Δήμος Χαλανδρίου προκειμένου να ανοίξει ο ορίζοντας έρευνας και τεκμηρίωσης για νέα θέματα τοπικού ενδιαφέροντος.

Το Τοπικό Αρχείο είναι σήμερα ελεύθερα προσβάσιμο μέσω διαδικτυακής Πλατφόρμας (www.archalandri.gr) η οποία φιλοξενεί, εκτός από τη βάση δεδομένων του αρχείου, και θεματικές αφηγήσεις που παρουσιάζονται με πολυμεσικό τρόπο και απευθύνονται στο ευρύ κοινό.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του προγράμματος, το Τοπικό Αρχείο παραδίδεται στην τοπική κοινωνία για να το διαχειριστεί, να το εμπλουτίσει, να το μετασχηματίσει ανάλογα με τις ανάγκες και τα οράματά της.

1. ΣΚΟΠΟΣ

Σκοπός της Ομάδας Τοπικού Αρχείου Χαλανδρίου είναι η συντήρηση, ο εμπλουτισμός και η ανανέωση και επέκταση των ψηφιακών συλλογών του Τοπικού Αρχείου, καθώς και η αναβάθμιση της ψηφιακής λειτουργικότητας και των υπηρεσιών που προσφέρει (έρευνα, συλλογή, τεκμηρίωση, ελεύθερη πρόσβαση μέσω της διαδικτυακής πλατφόρμας, εκπαιδευτική αξιοποίηση, κ.ά.).

Παράλληλα, η Ομάδα αναλαμβάνει να διαμεσολαβεί ανάμεσα στο Τοπικό Αρχείο, την τοπική κοινωνία του Χαλανδρίου, την επιστημονική κοινότητα και την κοινωνία των πολιτών (σχολικές κοινότητες, τοπικούς συλλόγους, καλλιτεχνικές ομάδες, πολιτιστικούς ή επιστημονικούς φορείς, κ.ά.), ενθαρρύνοντας δίκτυα συνεργασίας και υποστηρίζοντας δράσεις που προάγουν την έρευνα και το δημόσιο διάλογο για την ιστορία, τη συλλογική μνήμη, την πολιτιστική ταυτότητα του Χαλανδρίου.

Ο οραματικός ορίζοντας της Ομάδας είναι η ανάπτυξη ενός πρωτοπόρου για τα ελληνικά δεδομένα «τοπικού αρχείου» που θα ικανοποιεί τις αρχές της επιστημονικής αξιοπιστίας, της κοινωνικής χρησιμότητας, της πολύπλευρης συνεργασίας και συνυπευθυνότητας· ένα «τοπικό αρχείο» που, αφενός, θα διασφαλίζει ένα πλαίσιο διάσωσης και τεκμηρίωσης αρχειακού υλικού που παραδίδουν άτομα, οικογένειες, σύλλογοι, φορείς του δήμου· αφετέρου, θα διατηρεί τη σχέση του υλικού αυτού με τον τόπο προέλευσης και την κοινότητα του. Επιδίωξη είναι η τοπική κοινωνία να αισθάνεται ότι μοιράζεται κάτι κοινό, έναν «θησαυρό» και ένα εργαλείο που η ίδια αναπτύσσει και η ίδια αξιοποιεί, ενώ παράλληλα το παραδίδει απλόχερα στη δημόσια σφαίρα, για να υποστηρίξει τη γνώση, την εκπαίδευση, την πολιτιστική δημιουργία, την ψυχαγωγία, τη συλλογική μνήμη, τη δημοκρατία.

2. ΣΤΟΧΟΙ

Τα μέλη της Ομάδας αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για:

1. την ομαλή λειτουργία και την αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών Τοπικού Αρχείου,
2. τον εμπλουτισμό του με νέα τεκμήρια,
3. τη διεύρυνση των συλλογών του,
4. τη συνεργασία με την τοπική κοινωνία και με ερευνητικούς, πολιτιστικούς ή άλλους φορείς για την ανάπτυξη του,
5. τη συνεργασία με την εκπαιδευτική και ακαδημαϊκή κοινότητα, για την πραγματοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων ή και άλλων δράσεων αξιοποίησης του,
6. τη δημόσια παρουσίαση των θεματικών συλλογών του Τοπικού Αρχείου,
7. τη συνεργασία με την Αδριάνεια Κοινότητα/Δίκτυο για ζητήματα έρευνας και προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς του Αδριάνειου Υδραγωγείου.

3. ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ

Το παρόν Σύμφωνο ξεκινά να ισχύει στις 31 Μαρτίου 2023 και παραμένει σε πλήρη ισχύ μέχρι τη λήξη του προγράμματος UIA-Cultural H.ID.RA.N.T. (30 Ιουνίου 2024).

Η απόφαση για την ανανέωση ή την αναθεώρηση του Συμφώνου ή τον τερματισμό της ισχύος του μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος UIA-Cultural H.ID.RA.N.T. λαμβάνεται συναινετικά από τα μέλη της Ομάδας.

4. ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ

Η Ομάδα Τοπικού Αρχείου Χαλανδρίου αποτελείται από τρία (3) συμβαλλόμενα μέρη:

• την Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Δήμου Χαλανδρίου,
• τον Δήμο Χαλανδρίου,
• έναν επιστημονικό σύμβουλο (φυσικό ή νομικό πρόσωπο), ο οποίος συμβάλλεται με τον Δήμο Χαλανδρίου για να υποστηρίξει επιστημονικά το έργο της Ομάδας.

Στις συνεδριάσεις της Ομάδας μπορεί να συμμετέχει, εφόσον το επιθυμεί, και το MedINA έως το επίσημο κλείσιμο του προγράμματος UIA-Cultural H.ID.RA.N.T. (30 Ιουνίου 2024).

5. ΤΡΟΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Οι συνεδριάσεις της Ομάδας συγκαλούνται με συνεννόηση και κοινή πρόσκληση των τριών συμβαλλόμενων μερών.

Στις συνεδριάσεις οφείλουν να παρίστανται εκπρόσωποι του Δήμου Χαλανδρίου και τα μέλη ή εκπρόσωποι της Ομάδας Προφορικής Ιστορίας Χαλανδρίου, καθώς και ο επιστημονικός σύμβουλος.

Η Ομάδα λαμβάνει αποφάσεις με ομοφωνία.

Ο επιστημονικός σύμβουλος συμμετέχει με δικαίωμα βέτο αποκλειστικά σε θέματα που σχετίζονται με τη διαφύλαξη της επιστημονικής ακεραιότητας και αξιοπιστίας του έργου.

Ο Δήμος Χαλανδρίου αναλαμβάνει να συντάσσει γραπτώς τα πρακτικά κάθε συνεδρίασης της Ομάδας. Τα πρακτικά αυτά αποτελούν επίσημο τεκμήριο για τη λήψη κάθε απόφασης. Αποστέλλεται προσχέδιο των πρακτικών σε όλες τις συνιστώσες εντός 15 ημερολογιακών ημερών από τη διενέργεια της συνεδρίασης. Κάθε συνιστώσα θεωρείται ότι έχει αποδεχτεί τα πρακτικά εφόσον δεν υποβάλλει γραπτώς αντιρρήσεις για το περιεχόμενο του προσχεδίου των πρακτικών εντός 20 ημερολογιακών ημερών από την κοινοποίησή τους.

6. ΕΠΙΛΥΣΗ ΔΙΑΦΩΝΙΩΝ

Κάθε διαφωνία μεταξύ των υπογραφόντων Μελών σχετικά με την ερμηνεία και εφαρμογή του παρόντος Συμφώνου θα επιλύεται στο πλαίσιο φιλικής διαπραγμάτευσης.

7. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΤΟΠΙΚΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ

Η στρατηγική βιωσιμότητας και ανάπτυξης του Τοπικού Αρχείου αποφασίζεται συναινετικά από τα συμβαλλόμενα μέρη της Ομάδας.

Η Ομάδα δεσμεύεται να συντάξει εντός τριών (3) μηνών από την υπογραφή του παρόντος Συμφώνου την ετήσια στρατηγική ανάπτυξης του Τοπικού Αρχείου, εξειδικεύοντας τις διαδικασίες και ενέργειες που απαιτούνται για τη λειτουργία και την αναβάθμισή του.

Συστήνεται η αξιολόγηση και αναθεώρηση της στρατηγικής ανά έτος, μάλιστα δε μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος UIA-Cultural H.ID.RA.N.T. (30 Ιουνίου 2024).

8. ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑ

Η Ομάδα ενθαρρύνεται, εφόσον το επιτρέπουν οι ανθρώπινοι και χρηματικοί της πόροι, να αναπτύξει ένα σχέδιο επικοινωνίας και προβολής που θα προωθήσει με δυναμικό τρόπο τη σημασία και το έργο του Τοπικού Αρχείου.

Η πρόσβαση του κοινού στις ψηφιακές συλλογές του Τοπικού Αρχείου, και η χρήση περιεχομένου αυτών, επιτρέπεται σύμφωνα με τους όρους που θέτουν οι νόμιμοι ιδιοκτήτες ή και δημιουργοί τους, και σε κάθε περίπτωση σύμφωνα με όσα προβλέπει το σχετικό εθνικό και διεθνές δίκαιο.

Η Ομάδα ενθαρρύνει τα άτομα και συλλογικότητες που προσφέρουν αρχειακό υλικό να συναινούν για τη δημόσια διάθεσή του με τους λιγότερους δυνατούς δεσμευτικούς όρους (άδειες «Creative Commons»).

Η χρήση των φωτογραφιών, βίντεο, ηχητικών ντοκουμέντων που χρησιμοποιούνται στην ιστοσελίδα και στις «πολυμεσικές ιστορίες» του Τοπικού Αρχείου από τρίτους επιτρέπεται μόνο κατόπιν γραπτής έγκρισης του δημιουργού ή του νόμιμου κάτοχου των πνευματικών δικαιωμάτων τους. Η χρήση και μερική αναπαραγωγή του υπόλοιπου έντυπου ή και ηλεκτρονικού υλικού του Τοπικού Αρχείου (κείμενα, δημοσιευμένο υλικό, κ.ά.) επιτρέπεται εφόσον γίνεται αναφορά στην πηγή τους.

9. ΥΠΟΔΟΜΕΣ – ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ

Ο Δήμος Χαλανδρίου υποστηρίζει τη λειτουργία του Τοπικού Αρχείου αναλαμβάνοντας:

1. Τη φιλοξενία σε εξυπηρετητή/διακομιστή (server), ανάπτυξη, συντήρηση και λειτουργικότητα των συστημάτων ανοιχτού κώδικα διαχείρισης ψηφιακών συλλογών του Τοπικού Αρχείου (υφιστάμενο ΟΜΕΚΑ ή και όποιο άλλο συναποφασίσουν οι συνιστώσες της Ομάδας).
2. Τη συντήρηση και αναβάθμιση (αν απαιτείται) της διαδικτυακής πλατφόρμας www.archalandri.gr, ώστε να συνεχίζει να προσφέρει ελεύθερη πρόσβαση στις ψηφιακές συλλογές του Τοπικού Αρχείου στο ευρύ κοινό.
3. Την ενίσχυση του έργου της Ομάδας Τοπικού Αρχείου με οικονομικούς πόρους.
4. Την εξασφάλιση χώρου και βασικού τεχνικού εξοπλισμού στην Ομάδα, ώστε να μπορεί να εργάζεται και να συντονίζει τις δραστηριότητές της.
5. Τη διοικητική-γραμματειακή υποστήριξη του έργου της Ομάδας.

10. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ

Η υπογραφή του παρόντος Συμφώνου δεν συνιστά νομική δέσμευση. Υπονοεί ότι οι υπογράφοντες έχουν λάβει πλήρη γνώση και θα προσπαθήσουν στο μέτρο των δυνατοτήτων τους για την επίτευξη των στόχων που αναφέρονται στο παρόν.

 

Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Δήμου Χαλανδρίου

Δήμος Χαλανδρίου

MedINA (παραδίδει)